Verduurzaming van de maakindustrie vraagt om urgente aanpak

“Hoe ziet de menukaart eruit om ervoor te zorgen dat de maakindustrie in Nederland snel en efficiënt kan omschakelen naar duurzame productieketens?” Dat vroeg Wytske Postma, voorzitter van de vaste Kamercommissie EZK en Kamerlid namens NSC zich af. Een brede vertegenwoordiging van Kamerleden ging over dit actuele thema in gesprek met de SER-delegatie bestaande uit SER-voorzitter Kim Putters, CNV-voorzitter Piet Fortuin, Focco Vijselaar van VNO-NCW/MKB-Nederland en Bas van Weegberg van de FNV.

Vitale en duurzame maakindustrie

Voor het behalen van de klimaatdoelen is verduurzaming van de maakindustrie van groot belang. De maakindustrie is verantwoordelijk voor ongeveer een derde van alle broeikasgasemissies in Nederland. “Een vitale en duurzame maakindustrie is belangrijk, omdat het bijdraagt aan het verdienvermogen en de werkgelegenheid voor Nederland. Ook voor maatschappelijke doelen op het gebied van innovatie, het versterken van kwetsbare regio’s en een gezonde leefomgeving zijn investeringen in de sector onmisbaar”, zo introduceerde Kim Putters het SER-advies. 

Gecoördineerde aanpak nodig

Centrale regie en urgentie zijn in ieder geval belangrijke ingrediënten, zo brachten de vertegenwoordigers uit de SER-geledingen naar voren. Er zijn veel problemen met vergunningen en procedures en daar lopen bedrijven tegenaan. “Kijk naar hoe we tijdens de energiecrisis met urgentie aan de slag zijn gegaan met de bouw van LNG-terminals. Ik denk dat we dat gevoel van urgentie ook hier nodig hebben”, zei Focco Vijselaar. Kim Putters benadrukte het belang van een gecoördineerde aanpak. “Het introduceren van een coördinerend bewindspersoon zou hierbij kunnen helpen. Nu worden deze problemen gefragmenteerd besproken binnen verschillende commissies. Daarmee blijft de aanpak lastig en blijf je er in de praktijk tegenaan lopen.” 

Zorg voor goede betrokkenheid werknemers 

Behalve het inkorten van vergunnings- en bezwaarprocedures, is ook de versterking van het elektriciteitsnetwerk van groot belang. Maar ook arbeidsmarkt en scholing. Dat onderstreepten zowel Bas van Weegberg als Piet Fortuin. Zij pleitten beiden voor meer aandacht voor scholing en arbeidsmarktbeleid bij de maatwerkafspraken die momenteel met de grote bedrijven worden gemaakt. Ook de aanpak van personeelstekorten, vooral in de techniek, dient politieke prioriteit te krijgen. Daarbij is het wenselijk dat de overheid de initiatieven van branches, bedrijven en vakbonden, zoals het Aanvalsplan Techniek, ondersteunt. Ook onderstreepten de vakbonden het belang om de kennis van werknemers in plannenmakerij en uitvoering zo goed mogelijk te benutten. 

Groene subsidieregelingen

De delegatie vroeg ook aan de Kamerleden om de plannen van het vorige kabinet verder uit te werken. “Het is van belang dat een volgend kabinet hiermee voortvarend aan de slag gaat en gebruik maakt van de hiervoor gereserveerde middelen uit het Klimaatfonds. Dan gaat het onder andere om de uitwerking van groene subsidieregelingen die nodig zijn om de verduurzaming van de maakindustrie aan te jagen.” 

Maatwerkafspraken onder voorwaarden

De SER steunt de maatwerkafspraken met bedrijven om versneld uitstoot te reduceren. Daaraan moeten wel goede voorwaarden worden verbonden. “Er moet niet alleen worden vastgelegd wat de overheid bijdraagt, maar ook hoeveel de bedrijven zelf gaan investeren in verduurzaming. Daarnaast dient het tijdelijke karakter van de overheidsondersteuning te worden gewaarborgd. Ook is het belangrijk dat een onafhankelijk instituut als de Algemene Rekenkamer periodiek de doeltreffendheid van de bindende maatwerkafspraken onder de loep neemt. En het ligt daarbij voor de hand om ook het voorkomen van gezondheidsrisico’s en overlast voor omwonenden onderdeel te maken van de maatwerkafspraken,” zo stelde Kim Putters. 

“Een volgend kabinet zal ook duidelijkheid moeten verschaffen over de afbouw van fossiele subsidies”, zo benadrukte Kim Putters namens de delegatie. Er zullen realistische afbouwpaden moeten worden opgesteld gericht op de ondersteuning van de energietransitie. 

Gezamenlijke inzet nodig

Focco Vijselaar benadrukte dat de verduurzaming van de maakindustrie geen gemakkelijke opgave is. “Het is een ingewikkelde puzzel en het is een uitdaging om die in tempo met elkaar te leggen.” “Een puzzel die we graag met elkaar, polder en politiek, zouden willen leggen”, zo benadrukte Kim Putters. “Er is een breed gedeelde trots op onze industrie en de kansen en mogelijkheden die er liggen voor de toekomst. Maar er is ook zorg dat we knelpunten niet snel genoeg oplossen. Daar wil de polder zich graag samen met de politiek voor inzetten. We hebben veel te winnen met onze industrie en de banen die ermee gemoeid zijn.” 

Aanwezige Kamerleden:
Wytske Postma (NSC)
Joris Thijssen (GroenLinks-PvdA)
Christine Teunissen (PvdD)
Rachel van Meetelen (PVV)
Silvio Erkens (VVD)
Ilana Rooderkerk (D66)
Henk Vermeer (BBB)