Van afval naar oplossing: natuurlijk geotextiel om de bouwplaats te verduurzamen

Wat als het materiaal dat we gebruiken om tijdelijke werkwegen aan te leggen, na afloop gewoon mag blijven liggen? Zonder schade aan de bodem, zonder afval, zonder uitstoot? Die vraag vormde het begin van een zoektocht die leidde tot een unieke pilot met Jogetex HV, een geotextiel op basis van houtvezels. Op 8 juli 2025 startten we samen met ontwikkelaar Joosten Groep een praktijkproef bij het hoogspanningsstation van TenneT in Rilland.

De uitdaging van tijdelijke constructies

"In de bouw gebruiken we bij tijdelijke werkwegen standaard een geotextiel," vertelt Richard Hubregtse, projectleider bij BAM Infra Nederland. "Dat is een kunststof doek dat we onder het fundatiemateriaal leggen, zodat zand en grond zich niet vermengen.”

De textielen hebben een levensduur van 100 jaar. We gebruiken ze relatief kort vanwege de tijdelijke constructie waarvoor we ze gebruiken. Na afloop proberen we de textielen schoon te schudden, te wassen en te recyclen. Dat is best bewerkelijk en eigenlijk moeten we de textielen vaak afvoeren, omdat ze niet schoon zijn geworden. Zonde, want dat betekent dat we het textiel maar voor een beperkt deel van hun levensduur gebruiken. Daarom zijn we op zoek gegaan naar een alternatief dat past bij onze duurzaamheidsambities.

Houtvezels als oplossing

De zoektocht naar een alternatief bracht BAM bij Joosten Groep, leverancier van producten en concepten voor de infrasector. "Als Joosten Groep bevinden we ons al geruime tijd in de geotextielwereld en kennen de eisen die worden gesteld aan deze producten," vertelt Marco Hazenkamp, Technisch specialist bij Joosten Groep. “Toen BAM met hun zoektocht naar een biobased geotextiel bij ons kwam, zagen we direct een mooie kans.”

Na een jaar intensief onderzoek naar 100% natuurlijke en composteerbare grondstoffen vond Joosten de oplossing in een houtvezel uit Europese FSC-gecertificeerde bossen. "Van deze houtsnippers maken ze pulp, van pulp maken ze vezels en van die vezels maken ze weer garens, waar het textiel van geweven wordt" legt Marco uit. "Met als resultaat een volledig composteerbaar geotextiel, dat we het Jogetex HV noemen."

Pilot testen in de praktijk

Op het hoogspanningsstation van TenneT in Rilland leggen we twee proefvakken aan van elk 500 m². "We testen twee varianten van het doek, een fijnere en een grovere structuur, op verschillende ondergronden: zand, klei en gras. We leggen er verschillende fundatiematerialen en stalen rijplaten op, net als op een echte bouwplaats," vertelt Richard.

Gedurende een jaar wordt het doek op vaste momenten opgegraven en onderzocht. "Elke 3 maanden worden er samples genomen die getest worden. Dit, om de werkelijke functionele levensduur van Jogetex HV vast te stellen," vult Marco aan.

Paradoxaal genoeg hoopt Joosten Groep in de pilot op korte termijn juist een achteruitgang van de fysische eigenschappen te zien. "Het beste wat ons kan overkomen is dat het Jogetex HV snel composteert. Want, het is eenvoudiger om de levensduur te verlengen dan te verkorten," aldus Marco.

De sleutel ligt in lignine, een natuurlijke stof die de duurzaamheid van hout bepaalt. Houtsoorten die van nature veel lignine bevatten, composteren beduidend langzamer, dan houtsoorten met een laag lignine gehalte. Door tijdens de productie lignine toe te voegen aan het Jogetex HV kan Joosten Groep mogelijk beter sturen hoe lang het geotextiel functioneel blijft in de bodem. Verkorten van de levensduur is daarentegen een ander verhaal. Dit hangt namelijk af van de omgeving waarin het textiel zich bevindt. Het beïnvloeden van de omgeving is complexer dan aanpassing van het product.

Kracht van samenwerking

"Wat deze pilot bijzonder maakt, is de samenwerking," zegt Richard. "Wij als BAM hebben de behoefte ingebracht en voeren de test uit. Joosten heeft het materiaal ontwikkeld en denkt mee over de technische en ecologische kant. En TenneT stelt het terrein beschikbaar. Zonder die ruimte hadden we dit niet kunnen doen."

Het is een goed voorbeeld van hoe innovatie ontstaat: niet in je eentje, maar samen. Richard: "We hebben allemaal hetzelfde doel: duurzamer bouwen. En dat lukt alleen als je elkaars kennis en kracht benut."

Opschaling en impact

Als de pilot slaagt, willen de partners het materiaal op grotere schaal inzetten. "Bijvoorbeeld op het project Zuid-West 380 kV Oost, waar we werken aan een nieuwe hoogspanningsverbinding tussen Rilland en Tilburg. Daar passen we al circulaire principes toe. Dit zou daar perfect bij passen," zegt Richard. Joost de Vries, projectlead construction van TenneT, onderschrijft dit: “We hebben in recente aanbestedingen geprobeerd om recycling te stimuleren, maar het ter plaatse composteren van geotextiel zou in sommige situaties een nog betere oplossing zijn.”

"Na deze testfase gaan we als Joosten Groep doorpakken met als doel een biobased productlijn te ontwikkelen die aansluit aan de behoefte van de verschillende stakeholders," bevestigt Marco. “Daarnaast is het een product dat in nog veel meer tijdelijke constructies gebruikt zou kunnen worden. Het is interessant om ook hiernaar te kijken.”

En als het niet lukt? "Dan hebben we geleerd. Misschien moeten we het materiaal aanpassen, of een andere variant proberen. Maar het feit dat we dit durven proberen, zegt alles over hoe we willen bouwen," aldus Richard.

Details maken het verschil

Het lijkt misschien een klein detail, zo’n stukje textiel onder een bouwweg, maar de impact is groot. "Als we dit goed krijgen, besparen we afval, uitstoot én werk," zegt Richard. "En we laten de bodem rijker achter dan we hem aantroffen. Dat is waar we het voor doen."

Marco vult aan: "Het Jogetex HV zou wel eens de volgende mijlpaal kunnen zijn, niet alleen in hoe we bouwen, maar ook in hoe we denken over de levenscyclus van onze bouwmaterialen. We gaan van ‘wegwerpen of recyclen na gebruik’ naar ‘terugkeren naar de natuur’. Dat is een fundamentele verschuiving."